Thế giới sáng tạo không chỉ dựa vào cảm hứng mà còn được xây dựng trên những quy luật vàng. Một trong số đó chính là nguyên lý thị giác – công cụ giúp tạo nên sự hài hoà, cân đối và thu hút trong thiết kế. Dù là bạn một chuyên viên thiết kế hay chỉ đơn thuần là muốn tìm hiểu thêm về nghệ thuật, việc nắm bắt nguyên lý thị giác sẽ giúp bạn mở ra cánh cửa đến một thế giới sáng tạo không giới hạn.

Nguyên lý thị giác là gì?

Nguyên lý thị giác là tập hợp các quy tắc trong thiết kế, giúp đảm bảo sự hài hòa về bố cục và tạo sự thu hút đối với người xem. Đây là nền tảng quan trọng trong mọi lĩnh vực nghệ thuật, từ hội họa, kiến trúc đến thiết kế đồ họa. Một tác phẩm được đánh giá là “đẹp” hay “thuận mắt” thường phải đáp ứng các tiêu chuẩn nhất định về mặt thị giác.

Những nguyên lý này không phải là sản phẩm ngẫu nhiên, mà được đúc kết qua quá trình phát triển lâu dài của con người. Từ những nghệ nhân và họa sĩ thời xưa, các nguyên tắc thị giác đã được vận dụng vào tác phẩm nghệ thuật ngay cả khi chưa được đặt tên hay định hình rõ ràng.

Một số người lo ngại rằng nguyên lý thị giác có thể bó buộc sự sáng tạo. Thực tế, điều này hoàn toàn không đúng. Giống như việc thiết kế một căn phòng: các nguyên tắc về chiều cao, chiều rộng và không gian sẽ định hình cấu trúc tổng thể, nhưng cách bạn trang trí nội thất bên trong lại là không gian để sáng tạo thỏa thích. Trong thiết kế đồ họa, miễn là các yếu tố như màu sắc, bố cục được xây dựng dựa trên nền tảng những nguyên lý thị giác, bạn có thể tự do sáng tạo và thể hiện dấu ấn cá nhân.

Tại sao nguyên lý thị giác lại quan trọng?

Theo trang Geeksforge.com, nguyên lý thị giác đóng vai trò cốt lõi trong việc sắp xếp và trình bày thông tin một cách khoa học, giúp các yếu tố trên màn hình trở nên cân bằng, tổ chức và dễ tiếp nhận. Khi một thiết kế được xây dựng dựa trên những nguyên lý này, người xem có thể dễ dàng nhận biết được đâu là thông tin quan trọng, từ đó đưa ra quyết định nhanh chóng mà không cần phải mất thời gian tìm kiếm hay suy đoán.

Đặc biệt, trong thời đại hiện nay, thời gian tập trung của con người đối với một yếu tố hoặc thông tin chỉ kéo dài từ 4 đến 8 giây – được gọi là khoảng chú ý (attention span). Đây có nghĩa là, nếu một thiết kế quá rối mắt hoặc chứa quá nhiều thông tin không được sắp xếp hợp lý, khả năng thu hút sự chú ý sẽ giảm đi đáng kể. Kết quả là người dùng có thể bỏ qua, cuộn qua hoặc thậm chí thoát khỏi giao diện mà không đạt được mục đích ban đầu.

Do đó, việc áp dụng các nguyên lý thị giác, như cân bằng, nhấn mạnh và sắp xếp thứ tự ưu tiên, không chỉ giúp tạo ra một thiết kế đẹp mắt mà còn cải thiện hiệu quả giao tiếp giữa thiết kế và người xem. Đây chính là yếu tố quyết định sự thành công trong việc truyền tải thông điệp và giữ chân người dùng.

12 nguyên lý thị giác quan trọng

Nguyên lý thị giác là nền tảng quan trọng giúp thiết kế trở nên hài hòa, thu hút và hiệu quả trong việc truyền tải thông điệp, tạo ấn tượng sâu sắc với người xem. Dưới đây là 12 nguyên lý thị giác quan trọng bạn cần tìm hiểu.

#1. Tính thống nhất (Unity)

Tính thống nhất giúp các yếu tố trong thiết kế trở nên đồng nhất và hài hòa, tạo cảm giác chuyên nghiệp và có chủ đích. Bạn có thể đạt được sự thống nhất bằng cách sử dụng các đặc điểm chung, như màu sắc, kích thước, hoặc kiểu dáng. Một thiết kế tốt cần cân bằng giữa sự thống nhất và đa dạng để vừa gây hứng thú thị giác, vừa tạo sự gắn kết.

Ví dụ: Một bộ nhận diện thương hiệu bao gồm logo, danh thiếp, và bảng quảng cáo sử dụng cùng một tông màu xanh và kiểu chữ. Điều này tạo cảm giác liên kết và chuyên nghiệp.

#2. Nguyên lý Gestalt

Gestalt đề cập đến cách các yếu tố riêng lẻ kết hợp để tạo thành một tổng thể hài hòa. Thay vì chỉ tập trung vào từng chi tiết, Gestalt nhấn mạnh cách các yếu tố hoạt động cùng nhau để truyền tải thông điệp rõ ràng và dễ hiểu.

Ví dụ: Trong một áp phích quảng cáo, các chữ cái được sắp xếp gần nhau để tạo thành hình dạng của một trái tim, giúp người xem nhận diện hình trái tim mà không cần nhìn từng chữ cái riêng lẻ.

#3. Không gian (Space)

Không gian bao gồm cả khoảng trống (negative space) và không gian chứa thông tin (positive space). Cách bố trí không gian có thể giúp thiết kế trở nên dễ đọc và tránh cảm giác quá tải hoặc trống rỗng. Không gian hợp lý giúp người xem dễ dàng tiếp thu thông điệp mà không bị phân tâm.

Ví dụ: Trang web của Apple sử dụng nhiều khoảng trắng giữa các yếu tố, giúp nội dung trở nên nổi bật và tạo cảm giác sang trọng, tối giản.

#4. Thứ tự ưu tiên (Hierarchy)

Thứ tự ưu tiên giúp người xem nhận biết được đâu là yếu tố quan trọng nhất trong thiết kế. Các yếu tố quan trọng thường được làm nổi bật qua kích thước, màu sắc hoặc vị trí. Điều này hướng dẫn ánh nhìn của người xem theo một trật tự nhất định, đảm bảo thông điệp chính được tiếp nhận.

Ví dụ: Trên một poster sự kiện, tiêu đề chính được viết bằng chữ lớn, đậm màu, trong khi thông tin chi tiết được đặt bên dưới bằng chữ nhỏ hơn, giúp người xem dễ dàng phân biệt mức độ quan trọng.

#5. Cân bằng (Balance)

Cân bằng liên quan đến việc phân bố các yếu tố thiết kế sao cho hài hòa và dễ nhìn. Có thể đạt được cân bằng qua sự đối xứng hoặc bất đối xứng, miễn là tạo cảm giác thẩm mỹ và tránh sự nhàm chán hoặc hỗn loạn.

Ví dụ: Một bức ảnh bìa sách có hình minh họa ở một bên và tiêu đề nằm đối diện, tạo sự cân đối giữa hình ảnh và văn bản.

#6. Tương phản (Contrast)

Tương phản là sự khác biệt rõ ràng giữa hai yếu tố, chẳng hạn như màu sắc sáng – tối hoặc kích thước lớn – nhỏ. Sử dụng tương phản giúp tạo điểm nhấn, tăng tính dễ đọc và thu hút sự chú ý đến những yếu tố quan trọng nhất trong thiết kế.

Ví dụ: Một tờ quảng cáo sử dụng chữ trắng trên nền đen để làm nổi bật nội dung quan trọng, thu hút sự chú ý của người xem.

#7. Tỷ lệ (Scale)

Tỷ lệ là sự so sánh kích thước giữa các yếu tố trong thiết kế. Tỷ lệ đúng giúp các yếu tố phối hợp hài hòa, tránh cảm giác mất cân đối hoặc lấn át lẫn nhau. Tỷ lệ cũng đóng vai trò quan trọng trong việc nhấn mạnh thứ tự ưu tiên.

Ví dụ: Trong một bản thiết kế infographic, biểu tượng chính có kích thước lớn hơn các biểu tượng khác để nhấn mạnh ý nghĩa quan trọng của nó.

#8. Sự nổi bật (Dominance)

Sự nổi bật nhấn mạnh yếu tố chính trong thiết kế, thu hút sự chú ý của người xem. Bạn có thể tạo sự nổi bật bằng cách sử dụng kích thước, màu sắc hoặc vị trí. Tuy nhiên, cần đảm bảo yếu tố nổi bật không làm lu mờ các phần khác, giữ thiết kế cân đối và hài hòa.

Ví dụ: Một áp phích phim có hình ảnh nhân vật chính chiếm phần lớn diện tích, trong khi các yếu tố khác như tiêu đề hoặc thông tin nhỏ hơn để tập trung sự chú ý vào nhân vật.

#9. Tính tương đồng (Similarity)

Tính tương đồng giúp duy trì sự liên kết trong thiết kế mà không cần lặp lại hoàn toàn các yếu tố. Ví dụ, việc sử dụng định dạng hoặc kiểu dáng tương tự trong các phần khác nhau giúp người xem dễ dàng nhận diện và tiếp cận thông tin nhanh hơn.

Ví dụ: Một bảng thông báo sử dụng các biểu tượng có cùng kích thước và phong cách để người xem dễ nhận diện thông tin một cách nhanh chóng và thống nhất.

#10. Màu sắc (Color)

Màu sắc không chỉ làm tăng tính thẩm mỹ mà còn truyền tải cảm xúc và thông điệp. Bạn có thể sử dụng bảng màu giới hạn để tạo sự đồng nhất hoặc kết hợp các màu tương phản để tạo điểm nhấn. Màu sắc phù hợp giúp thiết kế trở nên sinh động và có sức hút hơn.

Ví dụ: Một quảng cáo mùa hè sử dụng các gam màu ấm như vàng, cam và đỏ để tạo cảm giác năng động, ấm áp và vui tươi.

#11. Kiểu chữ (Typography)

Kiểu chữ ảnh hưởng lớn đến tính thẩm mỹ và khả năng đọc của thiết kế. Chọn phông chữ và kích thước phù hợp giúp cải thiện trải nghiệm thị giác. Sử dụng quá nhiều kiểu chữ khác nhau có thể gây rối mắt, vì vậy hãy áp dụng typography một cách tiết chế và có mục đích.

Ví dụ: Một trang bìa tạp chí sử dụng phông chữ lớn, đậm nét cho tiêu đề chính và phông chữ mảnh hơn cho nội dung phụ, giúp phân biệt rõ ràng các phần thông tin.

#12. Căn chỉnh (Alignment)

Căn chỉnh đảm bảo các yếu tố trong thiết kế được sắp xếp gọn gàng và có tổ chức. Điều này không chỉ giúp thiết kế trở nên sạch sẽ và chuyên nghiệp mà còn tạo cảm giác thẩm mỹ tổng thể. Bạn có thể sử dụng lưới hoặc các đường hướng dẫn để đảm bảo căn chỉnh chính xác.

Ví dụ: Một tài liệu thuyết trình có tiêu đề, nội dung và hình ảnh được căn chỉnh theo một trục dọc, tạo cảm giác ngăn nắp và dễ theo dõi.

7 bước áp dụng nguyên lý thị giác hiệu quả

Để áp dụng nguyên lý thị giác hiệu quả, bạn cần thực hiện theo 7 bước sau.

Bước 1: Xác định mục tiêu thiết kế

Trước tiên, bạn hãy làm rõ thông điệp và mục tiêu chính của thiết kế. Đây là cách giúp bạn biết yếu tố nào cần được nhấn mạnh và sắp xếp thứ tự ưu tiên trong bố cục.

Bước 2: Sử dụng nguyên tắc thống nhất và tương đồng

Nhiệm vụ tiếp theo bạn cần làm là duy trì sự đồng nhất về màu sắc, phông chữ hoặc phong cách thiết kế để tạo sự gắn kết. Các yếu tố tương đồng giúp người xem dễ dàng nhận diện và theo dõi thông tin.

Bước 3: Tận dụng không gian hợp lý

Để tránh gây cảm giác rối mắt, bạn cần phân bổ khoảng trống (negative space) cho sản phẩm của mình. Không gian hợp lý giúp các yếu tố nổi bật mà không làm người xem bị quá tải thông tin.

Bước 4: Áp dụng thứ tự ưu tiên và sự nổi bật

Sau khi tận dụng không gian, bước tiếp theo bạn cần làm là xác định các yếu tố quan trọng nhất và sử dụng kích thước, màu sắc hoặc vị trí để làm nổi bật chúng. Cách này góp phần thúc đẩy ánh nhìn người xem đến thông tin chính một cách tự nhiên.

Bước 5: Tạo cân bằng và tương phản

Trong bước tiếp theo, bạn cần cân bằng giữa các yếu tố lớn – nhỏ, sáng – tối hoặc đơn giản – phức tạp để những yếu tố trở nên hài hoà hơn. Tương phản đúng cách có thể giúp sản phẩm của bạn tăng sức hấp dẫn và dễ đọc.

Bước 6: Sử dụng màu sắc thông minh

Tuỳ vào thông điệp và cảm xúc mình muốn truyền tải, bạn có thể chọn bảng màu phù hợp. Bạn cũng nên sử dụng màu sắc tương phản để tạo điểm nhấn, nhưng không làm mất đi tính thống nhất của toàn bộ thiết kế.

Bước 7: Căn chỉnh các yếu tố

Cuối cùng, bạn cần đảm bảo các yếu tố trong thiết kế được sắp xếp gọn gàng, có trật tự. Việc căn chỉnh hợp lý không chỉ tạo tính thẩm mỹ mà còn giúp thiết kế dễ tiếp cận hơn.

Hiểu rõ và ứng dụng nguyên lý thị giác là bước đầu tiên để tạo nên những thiết kế chuyên nghiệp, hài hòa thu hút. Đó chính là cách để bạn không chỉ gây ấn tượng mà còn truyền tải giá trị, thông điệp một cách mạnh mẽ. Đừng quên tiếp tục tìm hiểu và sáng tạo để phát huy tối đa sức mạnh của nguyên lý thị giác bằng cách theo dõi Tino Group bạn nhé!

TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Quyền Vũ. (14/06/2022). 9 nguyên lý thị giác cơ bản và cách ứng dụng. Brandsvietnam.com. https://www.brandsvietnam.com/congdong/topic
2. Indeed Editorial Team. (2024, August 16). 12 Principles of Visual Design. Indeed.com. https://www.indeed.com/career-advice/career-development/principles-of-visual-design
3. Top Designers. The Principles of Design and Their Importance. Toptal.com. https://www.toptal.com/designers/ui/principles-of-design
4. Geeksforge. (2024, May 13). 12 Principles of Visual Design That Every UI Designer Should Know. Geeksforgeeks.org. https://www.geeksforgeeks.org/principles-of-visual-design-that-every-ui-designer-should-know/

Những câu hỏi thường gặp