Được ví như bản đồ định vị cho doanh nghiệp, Business Model vạch ra chiến lược kinh doanh, xác định thị trường mục tiêu, sản phẩm hoặc dịch vụ phù hợp. Vậy chính xác Business Model là gì? Làm thế nào xây dựng một mô hình kinh doanh thành công? Mời bạn cùng Tino Group tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé!

Business Model là gì?

Business Model (tạm dịch: mô hình kinh doanh) là kế hoạch của một công ty nhằm tạo ra lợi nhuận. Mô hình này xác định các sản phẩm/dịch vụ mà doanh nghiệp dự định cung cấp, thị trường mục tiêu của họ và các chi phí dự kiến. Dù là “tân binh” hay các doanh nghiệp danh tiếng, Business Model vẫn đóng một vai trò quan trọng trong quy trình vận. Business Model giúp các công ty thu hút đầu tư, tuyển dụng nhân tài và tạo động lực cho quản lý cũng như nhân viên.

Để không bị lạc hậu trước những biến đổi của xu hướng mới, các doanh nghiệp nên thường xuyên cập nhật mô hình kinh doanh của mình. Mô hình kinh doanh cũng giúp các nhà đầu tư đánh giá về những công ty mà họ quan tâm. Đồng thời, đây cũng là “kim chỉ nam” để nhân viên hiểu rõ hơn về tương lai của công ty mà họ mong muốn gia nhập.

Tầm quan trọng của Business Model đối với doanh nghiệp

Xác định mục tiêu và chiến lược

Business Model giúp doanh nghiệp xác định rõ mục tiêu kinh doanh và xây dựng chiến lược phù hợp để đạt được mục tiêu đó. Dựa vào mô hình, doanh nghiệp có thể hiểu rõ khách hàng mục tiêu, sản phẩm/dịch vụ phù hợp và cách thức cạnh tranh trên thị trường.

Tạo ra lợi nhuận

Business Model là nền tảng để doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận. Mô hình giúp doanh nghiệp xác định các nguồn thu nhập tiềm năng, tối ưu hóa chi phí và xây dựng mô hình kinh doanh hiệu quả để mang lại lợi nhuận bền vững.

Thu hút đầu tư

Một Business Model mới mẻ và hiệu quả là yếu tố thu hút nhà đầu tư tiềm năng. Doanh nghiệp có thể sử dụng Business Model để thuyết phục nhà đầu tư về tiềm năng phát triển và lợi nhuận của doanh nghiệp.

Tuyển dụng nhân tài

Business Model cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thu hút và tuyển dụng nhân tài. Nhân viên tiềm năng sẽ quan tâm đến việc làm việc cho một doanh nghiệp có Business Model rõ ràng, sáng tạo và có tiềm năng phát triển.

Động viên nhân viên

Business Model giúp nhân viên hiểu rõ vai trò của họ trong việc thực hiện chiến lược kinh doanh của doanh nghiệp. Điều này giúp họ có động lực làm việc hiệu quả hơn và đóng góp vào sự thành công chung của doanh nghiệp.

Thích ứng với thị trường

Business Model cần được cập nhật thường xuyên để phù hợp với những thay đổi của thị trường và xu hướng của khách hàng. Doanh nghiệp có Business Model linh hoạt và thích ứng tốt sẽ có khả năng cạnh tranh cao hơn và thành công hơn trong thị trường biến động.

Các thành phần chính của Business Model

Một mô hình kinh doanh hiệu quả thường bao gồm 9 yếu tố sau đây. Mỗi yếu tố đóng vai trò quan trọng trong việc xác định cách thức doanh nghiệp hoạt động và phát triển.

#1. Value Proposition (Giá trị đề xuất)

Giá trị đề xuất là lời hứa của doanh nghiệp về những giá trị đặc biệt mà sản phẩm/dịch vụ mang lại cho khách hàng. Ví dụ, Apple cam kết cung cấp các sản phẩm công nghệ cao cấp với thiết kế tinh tế và trải nghiệm người dùng vượt trội.

#2. Customer Segments (Phân khúc khách hàng)

Phân khúc khách hàng là việc xác định các nhóm khách hàng mục tiêu mà doanh nghiệp hướng đến. Ví dụ, một công ty sản xuất xe đạp nhắm vào phân khúc những người dùng là: vận động viên xe đạp, người đi làm bằng xe đạp và trẻ em.

#3. Channels (Kênh phân phối)

Kênh phân phối là các phương tiện mà doanh nghiệp sử dụng để tiếp cận và cung cấp sản phẩm, dịch vụ đến khách hàng. Ví dụ, Amazon sử dụng website và ứng dụng di động làm kênh phân phối chính để bán hàng trực tuyến.

#4. Customer Relationships (Quan hệ khách hàng)

Quan hệ khách hàng bao gồm các chiến lược và hoạt động để xây dựng cũng như duy trì mối quan hệ với khách hàng. Ví dụ, TinoHost nổi tiếng với dịch vụ chăm sóc khách hàng tận tâm, hỗ trợ khách hàng 24/7 và chính sách đổi trả linh hoạt.

#5. Revenue Streams (Nguồn doanh thu)

Nguồn doanh thu là những phương pháp mà doanh nghiệp thực hiện để kiếm tiền từ sản phẩm/dịch vụ của mình. Ví dụ, Spotify kiếm tiền từ hai nguồn chính: người dùng miễn phí nhưng xem quảng cáo và người dùng trả phí hàng tháng để sử dụng dịch vụ không quảng cáo.

#6. Key Resources (Tài nguyên chính)

Tài nguyên là những tài sản quan trọng mà doanh nghiệp cần để tạo ra và cung cấp giá trị cho khách hàng. Ví dụ, Google cần các trung tâm dữ liệu khổng lồ và đội ngũ kỹ sư tài năng để duy trì, phát triển các dịch vụ của mình.

#7. Key Activities (Hoạt động chính)

Hoạt động chính là những công việc cần thiết để doanh nghiệp tạo ra giá trị và duy trì hoạt động. Ví dụ, một công ty sản xuất cần phải tiến hành nghiên cứu, phát triển, sản xuất và phân phối sản phẩm.

#8. Key Partnerships (Đối tác chính)

Đối tác chính là những tổ chức hoặc cá nhân mà doanh nghiệp hợp tác để đạt được mục tiêu kinh doanh. Ví dụ, một công ty phát triển phần mềm có thể hợp tác với các nhà cung cấp dịch vụ đám mây để lưu trữ và quản lý dữ liệu.

#9. Cost Structure (Cấu trúc chi phí)

Cấu trúc chi phí là việc quản lý và phân bổ chi phí cho các hoạt động, tài nguyên của doanh nghiệp. Ví dụ, một nhà hàng cần tính toán chi phí nguyên liệu, nhân công và chi phí vận hành để duy trì hoạt động hiệu quả.

Các loại Business Model phổ biến và ví dụ thực tế

Business-to-Business (B2B)

Mô hình kinh doanh này tập trung vào việc cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho các doanh nghiệp khác. Doanh nghiệp B2B thường có mối quan hệ hợp tác chặt chẽ với khách hàng của họ và cung cấp các giải pháp tùy chỉnh để đáp ứng nhu cầu cụ thể của từng doanh nghiệp.

Ví dụ: SAP cung cấp phần mềm quản lý doanh nghiệp cho các doanh nghiệp trên toàn thế giới.

Business-to-Consumer (B2C)

Mô hình kinh doanh này tập trung vào việc cung cấp sản phẩm/dịch vụ cho người tiêu dùng cuối cùng. Doanh nghiệp B2C thường bán sản phẩm/dịch vụ của mình thông qua các kênh bán lẻ trực tiếp hoặc trực tuyến.

Ví dụ: Shopee là sàn thương mại điện tử B2C cho phép người tiêu dùng mua sắm trực tuyến từ nhiều nhà bán hàng khác nhau.

Direct-to-Consumer (D2C)

Mô hình D2C loại bỏ các trung gian và bán sản phẩm/dịch vụ trực tiếp cho người tiêu dùng cuối cùng. Doanh nghiệp D2C thường sử dụng các kênh bán hàng trực tuyến và mạng xã hội để tiếp cận khách hàng.

Ví dụ: TinoHost cung cấp dịch vụ hosting, tên miền trực tiếp cho người tiêu dùng thông qua trang web https://tinohost.com/.

Freemium

Đây là mô hình kinh doanh cung cấp sản phẩm/dịch vụ cơ bản miễn phí và thu phí cho các tính năng nâng cao hoặc dịch vụ cao cấp.

Ví dụ: Spotify cung cấp dịch vụ nghe nhạc trực tuyến miễn phí với quảng cáo và thu phí cho dịch vụ Spotify Premium không có quảng cáo.

Subscription (Dịch vụ đăng ký)

Subscription cung cấp sản phẩm/dịch vụ theo định kỳ với một khoản phí cố định.

Ví dụ: Netflix cung cấp dịch vụ xem phim trực tuyến theo định kỳ với một khoản phí đăng ký hàng tháng.

Marketplace

Mô hình kinh doanh này cung cấp nền tảng để kết nối người mua và người bán. Doanh nghiệp Marketplace thường thu phí hoa hồng từ các giao dịch được thực hiện trên nền tảng của họ.

Ví dụ: Airbnb cung cấp một nền tảng để kết nối những người cho thuê nhà nghỉ với khách du lịch.

Franchise (Nhượng quyền)

Mô hình kinh doanh này cho phép doanh nghiệp (nhượng quyền) sử dụng thương hiệu và mô hình kinh doanh của một doanh nghiệp khác (nhượng quyền thương mại) để đổi lấy một khoản phí nhượng quyền và phí hoa hồng.

Ví dụ: McDonald’s là một chuỗi nhà hàng nhượng quyền cho phép các nhà đầu tư sở hữu và vận hành các nhà hàng McDonald’s của riêng họ.

Lưu ý: Trên đây chỉ là một số loại Business Model phổ biến nhất. Doanh nghiệp cần lựa chọn loại Business Model phù hợp với sản phẩm, dịch vụ, thị trường mục tiêu và nguồn lực của mình.

5 bước xây dựng một Business Model hiệu quả

Bước 1: Nghiên cứu thị trường

Nghiên cứu thị trường là bước đầu tiên và quan trọng nhất để doanh nghiệp xây dựng Business Model. Hiểu rõ thị trường giúp doanh nghiệp nhận biết nhu cầu của khách hàng, xác định các cơ hội và thách thức. Doanh nghiệp nên thu thập dữ liệu từ các nguồn tin cậy, phỏng vấn khách hàng tiềm năng, và sử dụng các công cụ phân tích thị trường để có cái nhìn toàn diện.

Bước 2: Xác định giá trị cốt lõi

Giá trị cốt lõi là những giá trị đặc biệt mà sản phẩm/dịch vụ của doanh nghiệp mang lại cho khách hàng. Đây là yếu tố quyết định sự khác biệt của doanh nghiệp so với đối thủ. Vậy nên, doanh nghiệp hãy tự trả lời các câu hỏi như: Sản phẩm của bạn giải quyết vấn đề gì? Tại sao khách hàng nên chọn bạn thay vì đối thủ? Dựa vào những câu trả lời, doanh nghiệp sẽ dần định hình được giá trị cốt lõi mình muốn hướng đến.

Bước 3: Phân tích đối thủ cạnh tranh

Phân tích đối thủ cạnh tranh giúp doanh nghiệp hiểu rõ vị thế của mình trên thị trường. Vậy nên, doanh nghiệp hãy dành thời gian nghiên cứu kỹ các đối thủ, đánh giá điểm mạnh và điểm yếu của họ. Từ đó, doanh nghiệp có thể tìm ra các khoảng trống thị trường cũng như cơ hội để phát triển mô hình kinh doanh độc đáo, hiệu quả hơn.

Bước 4: Lập kế hoạch tài chính

Kế hoạch tài chính là yếu tố then chốt để đảm bảo sự bền vững của mô hình kinh doanh. Trong bước này, doanh nghiệp cần xác định các nguồn doanh thu tiềm năng, ước tính chi phí và lập kế hoạch dòng tiền. Đồng thời, doanh nghiệp cũng phải chuẩn bị các phương án dự phòng để ứng phó với những biến động tài chính không mong muốn.

Bước 5: Thử nghiệm và điều chỉnh

Sau khi có mô hình kinh doanh ban đầu, doanh nghiệp hãy thử nghiệm mô hình này trên thị trường thực tế. Song, doanh nghiệp đừng quên thu thập phản hồi từ khách hàng và điều chỉnh mô hình kinh doanh dựa trên những phản hồi đó. Quá trình này giúp doanh nghiệp hoàn thiện và đảm bảo mô hình thực sự hiệu quả, phù hợp với nhu cầu thị trường.

3 tips dành cho doanh nghiệp

• Lắng nghe khách hàng: Doanh nghiệp hãy luôn lắng nghe và tôn trọng ý kiến của khách hàng, vì họ là nguồn thông tin quý giá nhất để cải thiện sản phẩm/dịch vụ.
• Linh hoạt và sáng tạo: Không ngại thay đổi và thử nghiệm những ý tưởng mới là cách giúp doanh nghiệp thành công. Thị trường luôn biến động, vì vậy, doanh nghiệp cần phải linh hoạt để thích nghi.
• Tập trung vào giá trị: Đừng chỉ chạy theo lợi nhuận ngắn hạn, thay vào đó, doanh nghiệp hãy tập trung vào việc cung cấp giá trị thực sự cho khách hàng. Đây là cách giúp doanh nghiệp xây dựng một thương hiệu mạnh và bền vững.

Hiểu rõ “Business Model là gì?” và xây dựng một mô hình kinh doanh hiệu quả là chìa khóa để doanh nghiệp đạt được thành công bền vững. Việc xác định giá trị cốt lõi, phân tích thị trường và liên tục cải tiến sẽ giúp doanh nghiệp phát triển mạnh mẽ, tăng khả năng cạnh tranh trong môi trường kinh doanh đầy biến động.

Tino Group hy vọng bài viết trên sẽ là nguồn thông tin hữu ích, giúp bạn hiểu rõ hơn về mô hình kinh doanh. Hãy tiếp tục theo dõi Tino Group để đón đọc nhiều bài viết hay và hữu ích khác bạn nhé!

TÀI LIỆU THAM KHẢO:

1. CAROL M. KOPP. (2024, July 01). What Is a Business Model?. Investopedia.com. https://www.investopedia.com/terms/b/businessmodel.asp
2. Glints. (2022, December 09). Business Model Là Gì? Mọi Thứ Bạn Cần Biết Về Mô Hình Kinh Doanh. Glints.com. https://glints.com/vn/blog/mo-hinh-kinh-hoanh-business-model-la-gi/
3. Indeed. (2023, February 4). What Is a Business Model? Definition, 17 Types and Examples. Indeed.com. https://www.indeed.com/career-advice/career-development/business-model-example

Những câu hỏi thường gặp